انواع سيم و كابل پركاربرد

سيم ارت يا سيم اتصال به زمين  يك رساناي محافظ است و اصلي ترين مزيت آن جلوگيري از برق گرفتگي است و به طور كلي در تمامي وسايل برقي هم استفاده مي شود.

در بسياري از مواقع به اشتباه سيم ارت و سيم نول به اشتباه يكي داشنسته مي شوند در حاليكه دو كاربرد كاملا متفاوت دارند و تنها شباهت آنها عدم وجود الكتريسيته در هر دو مي باشد همچنين سيم نول برخلاف سيم ارت كه كاركرد محافظتي دارد هيچ گونه كاربرد محافظتي ندارد.

كاربرد اصلي سيم ارت زماني است كه در دستگاه ها يا مدار هاي الكتريكي يكي از دو سيم ارت و يا نول از از اتصال خود خارج شوند و بار اضافي آنها نشت پيدا كند در چنين موقعيتي سيم رت براي جلوگيري از برق گرفتگي كاربر و يا آسيب به دستگاه اين نشتي را به زمين منتقل مي كند. همچنين در جلوگيري از آتش سوزي هاي ناشي از نشت برق نيز بسيار موثر است .

با توجه به مزيت و كاربرد خوبي كه سيم ارت دارد امروزه علاوه بر استفاده از اين سيم در دستگاه ها و مدار هاي الكتريكي، در شبكه هاي توزيع و انتقال برق و صنعت مخابرات نيز استفاده مي شود.

به طور كلي چهار كاربرد اصلي سيم ارت به شرح زير است:

1.محافظت از افراد در برابر برق گرفتگي و مرگ ناشي از آتش سوزي

2.افزايش سطح ايمني دستگاه هاي برقي

3.جلوگيري از زياد شدن ميزان الكتريسيته ساكن

4.جلوگيري از آسيب ديدن عايق هاي مدار الكتريكي بر اثر افزايش ولتاژ

امروزه در بيشتر ساختمان ها از سيستم ارتينگ استفاده مي شود به اين منظور كه بار الكتريكي  اضافي توسط سيم ارت به زمين منتقل مي شود به همين دليل در اكثر ساختمان ها در جايي كه خاك به رطوبت نسبي رسيده باشد چاه ارت حفر مي گردد تا اين بار الكتريكي اضافي از طريق سيم ارت به زمين منتقل شود.

سيم ارت چيست؟

سيم ارت يك رساناي محافظ است كه براي جلوگيري از حادثه يا آتش سوزي در لوازم خانگي و ساختمان‌ها تعبيه مي‌شود. ترانس برق خانه‌ها در واقع بخش فاز برق است كه به چند قسمت تقسيم شده و به همراه برق نول مورد استفاده قرار مي‌گيرد. لوازم كم مصرف خانگي معمولا تا 120 ولت و لوازم پرمصرف‌تر با توان بيش از 240 ولت كار مي‌كنند.  

نحوه صحيح پياده سازي سيم ارت

براي اتصال سيم ارت به زمين مي‌توان يك چاه ارت در زمين حفر مي‌كنند كه به آن چاه نول هم مي‌گويند. راه ديگر اتصال اين سيم‌ها به لوله‌هاي آب ساختمان است. درواقع فرق زيادي بين سيم نول و سيم ارت وجود ندارد، اما اتصال سيم‌هاي نول به سيم‌كشي نول شهري و سيم ارت به چاه ارت صحيح و اصولي‌تر است. به عبارت ديگر سيم نول و ارت از نظر نداشتن جريان برق با هم شباهت دارند، اما در عمل متفاوت هستند. بنابراين هرگز نبايد از اين دو سيم به‌جاي يكديگر استفاده كرد. چند روش براي پياده سازي صحيح سيم‌كشي ارت وجود دارد كه در ادامه هركدام را توضيح مي‌دهيم .

روش حفر چاه ارت

يك محل مناسب براي حفر چاه در اطراف خانهٔ خود پيدا كنيد. اگر خاك زميني كه ساختمان روي آن بنا شده است رس باشد بايد چاهي كه حفر مي‌كنيد عمق كمي داشته باشد زيرا مقاومت خاك رس در برابر الكتريسيته زياد نيست. اما در زمين‌هاي شني و سنگي حتما بايد چاهي با عمق زياد حفر كنيد. بهتر است چاه ارت را در قسمت‌هايي مثل باغچه و فضاي سبز حفر كنيد كه رطوبت زيادي دارند. عمق چاه به مقاومت خاك زمين بستگي دارد. اما به‌طور كلي عمق‌ چاه ارت بين 4 تا 8 متر و قطر تقريبي 80 سانتي‌متر است. مقاومت خاك با دستگاه‌هاي مخصوص اندازه گيري مي‌شود.

بعد از حفر چاه يك ميله برق‌گير درون آن قرار داده وسيم‌ها را به يك صفحهٔ مسي جوش دهيد تا اتصال آن قوي‌تر باشد. براي جوش دادن سيم‌هاي مسي از برنج يا نقره استفاده مي‌كنند. سپس حدود 20 ليتر آب و نمك را داخل چاه بريزيد و بعد از 24 ساعت كار را ادامه دهيد.

در مرحله بعد ته چاه به ارتفاع 20 سانتي‌متر خاك رس بريزيد. سپس مقداري بتونيت را با آب مخلوط كرده و محلول به‌دست آمده را داخل چاه بريزيد. بعد از انجام اين كارها صفحه مسي را به دو سيم مسي ديگر جوش دهيد، يكي از اين سيم‌ها را به ميله برق‌گير و ديگري را به شينه (صفحه مسي داخل ساختمان) متصل كنيد. و در نهايت صفحه مسي را به صورت عمودي داخل چاه قرار داده و محلول را تهيه شده را اطراف آن بريزيد.

در انتها روي صفحه مسي را با دوغ آب پر كرده و براي جلوگيري از نفوذ رطوبت، بعد از خشك شدن دوغ آب روي آن را با سنگ و شن ريزه پر كنيد. سپس شينه را در ساختمان نصب كرده و سيم ارت هركدام از لوازم خانگي را به آن وصل كنيد.

روش زمين سطحي

در خانه‌هايي كه امكان حفاري عميق وجود ندارد يا ارتفاع آن‌ها از سطح دريا پايين تر است، براي نصب سيم ارت از روش زمين سطحي استفاده مي‌شود. در اين روش يك چاله 80 سانتي‌متري حفر شده و بجاي صفحه مسي از يك صفحه فولادي با روكش مس استفاده مي‌كنند. ابتدا دو ميله را در فاصله سه متري از يكديگر داخل زمين قرار دهيد در حدي كه حدود 15 سانتي‌متر از آن‌ها بيرون بماند. سپس يك سيم مسي را به ميله ها و شينه جوش دهيد. در مرحله آخر روي سيم مسي را با بتونيت و خاك نرم پر كنيد. در مناطق سردسير بايد دقت كنيد كه كانال كشي سيم ارت عايق داشته باشد تا از يخ زدگي آن  جلوگيري شود.

كابل كنترل يك كابل چند رشته اي است كه هر كدام از اين رشته ها وظيفه ي  انتقال سيگنال هاي كنترلي ، حفاظتي يا اندازه گيري در مدار هاي كنترل را در مدارات كنترل بر عهده دارند .نحوه قرار گرفتن اين رشته ها نيز به صورت لايه لايه و با مركزيت مشترك به دور است.  اين كابل با نام كابل فرمان شناخته مي شود و داراي فشار ضغيف و ولتاژ پايين است . علت اصلي پايين بودن ولتاژ آن اين است كه براي بالا بودن دقت عملكرد بايد اختلاف ورودي و خروجي به كمترين حالت ممكن برسد.

كابل كنترل بر خلاف تصور عمومي با كابل ابزار دقيق تفاوت هايي دارد . كابل ابزار دقيق مختص انتقال سيگنال هايي با فركانس بالا است و حساسيت بيشتري نسبت به كابل كنترل دارد .

يكي از موراد قابل توجه در استفاده از  كابل كنترل محدوديت دمايي آن است در محيط هايي كه دماي بالايي دارند بايد با احتياط و دقت از آن استفاده شود .

كابل كنترل براساس ويژگي هاي ساختاري منحصربه فرد خود مي تواند براي استفاده در فشار هاي مكانيكي زياد، متوسط و كم مناسب باشد . همچنين اين كابل ها مي توانند درجات متفاوتي از محافظت را در برابر تداخل الكتريكي و مقاومت در برابر مواد سوزاننده ارائه دهند. البته بايد به اين مورد هم توجه داشته باشيم كه اتصال كابل كنترل به برق مشكلي ايجاد نمي كند.

كابل هاي كنترل انواع مختلفي دارند از جمله كابل هاي كنترل ساده، شيلد دار، مفتولي، نيمه افشان، آرموردار،نسوز و تخت .

كابل فرمان از دو بخش اصلي هادي و عايق تشكيل شده است كه براي هادي كابل از مس آنيل و براي روكش آن از PVC و يا XLPE استفاده مي شود.

براي اينكه اطلاعاتي كه در كابل جاري است از اختلالات مكانيكي و الكتريكي در امان باشد يك لايه پوشش شيلد از جنس آلومينيوم و يا مس روي كابل قرار مي گيرد.

كابل فرمان شيلد دار نيز به دليل داشتن محافظ در خود تضمين كننده انتقال درست اطلاعات و سيگنال ها در اين كابل است .

توجه به اين نكته نيز حائز اهميت است كه اگر در ساختار كابل كنترل به حفاظت فيزيكي و يا مكانيكي از كابل نياز شود از كابل زره دار استفاده مي شود علت آن نيز دارابودن حفاظ فولادي است .

كاربرد كابل كنترل

كابل فرمان در تمام كاربردهايي كه نياز به انتقال فرامين كنترلي باشد مورد استفاده قرار مي گيرد. از ميان كاربردهاي گسترده اين كابل در ذيل به چند مورد آن اشاره گرديده است:

كابل فرمان آسانسور (تراول كابل)

رباتيك

خطوط مونتاژ

دستگاه نساجي

دستگاه هاي چاپ

تابلوهاي كنترل صنعتي

دستگاه CNC

پست هاي فشار قوي و نيروگاه ها

سيستم هاي تله متري

كابل فرمان جرثقيل و بالابر

راهنماي انتخاب و خريد كابل كنترل

كابل فرمان به سبب حساسيت سيگنال هاي كنترلي انتقالي، نيازمند حفاظت هايي هم چون شيلد و آرمور مي باشد. كه بر حسب نوع و محل استفاده بايد كابل فرمان مناسب انتخاب گردد. در ادامه به موارد مهمي كه در هنگام خريد كابل فرمان بايد مورد توجه قرار گيرد اشاره مي گردد.

عايق XLPE مقاومت حرارتي بالاتري نسبت به PVC دارد، پس چنانچه از كابل فرمان در مكان هاي در معرض تنش هاي حرارتي استفاده مي شود، استفاده از كابل با عايق XLPE انتخاب مناسبي خواهد بود، هم چنين اين نوع كابل از تلفات دي الكتريك كمتري برخوردار است.

در مكان هايي كه نياز به مراقبت از كابل در برابر ميدان هاي الكترومغناطيسي وجود دارد، استفاده از كابل فرمان شيلددار، و در صورت نياز به محافظت از كابل در برابر نيروهاي مكانيكي استفاده از نوع آرموردار كابل فرمان توصيه مي گردد و همچنين در مكان هايي كه هم محافظت الكتريكي و هم مكانيكي مورد نياز است كابل كنترل شيلد و آرموردار مورد استفاده قرار مي گيرد .

همان طور كه در بررسي ساختار كابل كنترل مشاهده گرديد، بر اساس سايز كابل، جنس عايق، روكش، شيلد و زره داراي تنوع زيادي مي باشد و به تبع آن تفاوت قيمتي ميان انواع مختلف كابل فرمان دور از انتظار نيست. از طريق مشاوره تخصصي ارائه شده توسط كارشناسان شركت فامكو، در كنار معرفي مناسب ترين كابل كنترل، متناسب با كاربرد مورد نياز امكان دريافت قيمت انواع كابل هاي فرمان وجود دارد.

قيمت كابل كنترل

براي انتخاب و خريد كابل ابزار دقيق بايد به نكاتي كه در ادامه خدمتان عرض مي كنم توجه داشته باشيد. اول اينكه وزن و جرم و يا سنگيني و سبكي كابل ابزار دقيق اصلا معيار خوبي براي تشخيص كابل اصلي از كابل فرعي نيست. دوم آنكه قيمت كابل ابزار دقيق هم نمي تواند معيار خوبي براي انتخاب و تشخيص كابل اصل باشد چراكه برخي فروشندگان هستند كه قيمت كابل بي كيفيت و تقلبي را به قيمت كابل اصلي معرفي مي كنند و هيچ ضمانتي هم براي اين موضوع ندارند. جالب است بدانيد اسناد تاريخي و معتبري و جود دارد كه بيان مي كند صنعت كابل در اواخر صده 200 و اوايل دهه 80 شمسي وارد ايران شد. نام اولين كارخانه توليدي سيم و كابل كشور كارخانه برق امين الضرب نام داشت به اين جهت كه سيم روكش دار براي اولين بار توسط فردي به نام امين الضرب خريداري و مورد استفاده قرار گرفته است. در اوايل تاسيس اين شركت، برق ايران تازه شروع راه اندازي كرده بود به همين جهت از محصولات اين شركت براي برق كشي كشور استفاده كرد. اما براي كابل كشي كل كشور نياز بود تا از سيم و كابل  هاي مجهز تري استفاده شود از همين رو اين كارخانه مجبور به توسعه بيش از پيش محصولات خود كند بنابراين واردات كابل ابزار دقيق افزايش چشمگيري پيداكرده بود. چيزي نگذشت كه انبار هاي ايراني پر از كابل هاي متنوع ايراني شده بود تا اينكه تحول عظيمي در احداث كارخانه سيم و كابل رخ داد و اشخاص مختلف بارند هاي متفاوت موفق به توليد سيم و كابل ايراني با بهترين كيفيت و با تنوع بالاشدند.

سيم افشان چيست ؟  سيم افشان ها داراي تعداد زيادي رشته هاي هادي نازك  مي باشند كه اين سيم ها داراي انعطاف پذيري بالا مي باشند و جنس آنها نيز از مس مي باشد.

اين سيم هاي بهم پيچيده داراي مقاومت الكتريكي بالايي هستند و در صنعت ساختمان سازي و آلات موسيقي و انواع ابزرالات برقي و الكترونيكي به كار گرفته مي شود.

اين سيم ها به دو صورت سيم افشان آلومينيومي و سيم افشان مسي و سيم افشان آلومينيومي با پوشش مسي در بازار موجود مي باشد.

رشته اين سيم ها داراي قطر 0.25 الي 0.5 ميلي متر مي باشد

ولتاژ اسمي اين سيم ها بين 300-500 ولت مي باشد و براساس جريان هاي عبوري از آنها داراي سطح مقطع هاي مختلفي مي باشد.

در هنگام تهيه اين محصولات بايد از قبل در رابطه با نوع كاربرد و قيمت مد نظر اطلاعات لازم را كسب نماييد و سپس اقدام به تهيه اين محصولات كنيد.

راه‌هاي تشخيص سيم استاندارد از سيم غير استاندارد

يكي از مهم‌ترين مسائلي كه در رابطه با سيم  هاي افشان در صنعت سيم و كابل وجود دارد اين است كه محصول اصلي خريداري شود.

اگر مصرف كننده سيم استاندارد را به خوبي نشناسد ممكن است سيم‌هاي تقلبي و غير استاندارد را خريداري كند. متاسفانه سيم‌هاي تقلبي نيز در بازار وجود دارند. استفاده از سيم‌هاي افشان غير استاندارد خطرات بسياري به دنبال دارد و ممكن است كه آسيب‌هاي جبران ناپذيري به بار آورد. در بهترين حالت سيم طول عمر كافي نخواهد داشت و بعد از مدت زمان كوتاهي بايد تعويض شود.

معيار اصلي براي شناخت سيم‌  هاي افشان استاندارد، مقاومت هادي است. جنس هادي سيم هاي استاندارد معمولا از فلز مس و فلز آلومينيوم است. در سيم‌هاي غير استاندارد خلوص مس كمتر از حد استاندارد است. حتي ممكن است در آن‌ها به جاي مس از CCA استفاده ‌شود. براي تشخيص استاندارد و غير استاندارد بودن سيم هاي افشان به نكات زير توجه كنيد.

• توجه كنيد روي بدنه سيم ISIRI حتما حك شده باشد.
• به ضخامت روكش سيم توجه كنيد و براي اين كار با كمك يك سيم لخت كن بخشي از روكش را از سيم جدا كنيد. سپس با استفاده از ميكرومتر قطر عايق سيم افشان را اندازه بگيريد. اگر ضخامت بزرگتر از استاندارد باشد سيم شكسته مي‌شود و جريان را عبور نخواهد داد.
• تعداد رشته‌هاي سيم مسي را بررسي كنيد.
• به جنس هادي به كار رفته در سيم توجه كنيد. براي اين كار انتهاي سيم را لخت كنيد اگر زرد و درخشنده بود يعني استاندارد است. در مقابل اگر سياهي داشت و درخشنده نبود، استاندارد نيست.

ويژگي سيم افشان

انعظاف پذيري در عين دوام بالا مهم‌ترين ويژگي‌ سيم هاي افشان است. درواقع اين ويژگي منحصر به فرد باعث شده است در فضاهايي كه سيم‌ها تحرك زيادي دارند، از اين مدل‌هاي افشان استفاده شود. جالب است بدانيد كه در برخي تجهيزات موسيقي مانند گيتارهاي الكتريكي نيز از اين سيم استفاده مي‌شود.

در اين مقاله توضيحاتي در مورد تشخيص سيم‌هاي اصلي از محصولات فيك و بي‌كفيت نيز ارائه داديم. با تمام اوصاف، بهترين راه براي اطمينان از خريد محصول باكيفيت، مراجعه به يك فروشگاه معتبر است. خريد اينترنتي ساده‌ترين راه براي پيدا كردن فروشگاه معتبر و فروش سيم و كابل اصل و باكيفيت محسوب مي‌شود. به ياد داشته باشيد كه آتش سوزي‌ها  و اتصالَ‌هاي الكتريكي به دليل استفاده از سيم‌هاي نامرغوب رخ مي‌دهد.

مقايسه انواع مختلف سيم افشان از نظر قيمت

همان طور كه گفتيم هادي‌هاي به كار رفته در انواع سيم افشان با يكديگر متفاوت است. اين تفاوت در قيمت سيم تأثيرگذار است. به ياد داشته باشيد كه سيم‌هاي افشان استاندارد بهترين انتخاب هستند.

با وجود اينكه هادي‌هاي آلومينيومي قيمت كمتري دارند، اما قابل اطمينان نيستند. در واقع سيم و كابل وسايلي هستند كه پيش كه نبايد با توجه به قيمت انتخاب شوند. كيفيت و ايمني در درجه‌ اول اهميت قرار دارد.

بنابراين با وجودي كه سيم‌هاي افشان با هادي مسي، هزينه‌ بيشتري دارند، اما باعث آسايش خاطر شما خواهند بود. همچنين دوام آن‌ها نيز به طرز چشم‌گيري بيشتر است.

مسئله‌ي ديگر موثر در قيمت سيم افشان جنس عايق آن‌هاست. عايق‌هاي به كار رفته در اين نوع سيم پليمري هستند. پليمر نوسان قيمت بسياري دارد. در واقع مواد اوليه‌ي پليمري در بازار دستخوش نوسانات است. به همين دليل سيم‌هاي افشان نيز نوسان قيمت پيدا مي‌كنند.

مقايسه سيم هاي افشان مختلف با يكديگر

يكي از مهمترين مشخصه‌هاي تعيين كننده تفاوت انواع سيم افشان ولتاژ نامي آنهاست. بر اساس همين ولتاژ اين سيم به دو دسته‌ي كلي تقسيم مي‌شود.

• سيم‌هاي افشان با ولتاژ ۳۰۰/۵۰۰ ولت: اين نوع سيم‌ها در زير و روي گچ و درون لوله‌ها قابل استفاده هستند. در لوله‌هاي خرطومي نيز از اين نوع سيم استفاده مي‌شود.
• سيم افشان هاي با ولتاژ ۴۵۰/۷۵۰ ولت: اين نوع سيم در وسايل الكتريكي استفاده مي‌شود. سيم‌هايي با اين ولتاژ در لوله‌ها و زير و روي گچ نيز به كار مي‌روند. بسياري از سيستم‌هاي روشنايي به كمك اين مدل از سيم‌هاي افشان كار مي‌كنند.